Wat doe je als je een hoogbegaafd kind in het wild tegenkomt?

Nee. We zien geen hordes hoogbegaafde mensen, met een stapel boeken onder hun arm, bril op de neus in de plaatselijke bibliotheek samenkomen. Maar… ze zijn er wel! Niet in een outfit van bril, dasje, jasje. Maar aangepast, keurig afgestemd op hun omgeving. Ze gaan ongemerkt op in de massa.

Ze zien eruit als gewone mensen, gewone kinderen. Ze dragen geen overhemden, lopen niet met een schaakbord onder hun arm. Ze zijn niet te onderscheiden. Het zou dus zomaar kunnen dat je er al eens één ontmoet hebt, zonder het te weten! Je ziet niets aan hun uiterlijk. Het is lastig om hoogbegaafde kinderen te herkennen, laat staan dat je weet wat je moet doen als je er één ontmoet. Daar is deze blog dan weer handig voor…

Dus… wat doe je als je ineens een hoogbegaafd kind voor je hebt?

Verstoppen? ...ze ruiken je van verre…
Vluchten? …ze halen je in…

Ach nee, tuurlijk niet! Wat doe je?

Je zegt gewoon “hoi”!
Eén van de redenen dat hoogbegaafden zich zo goed kunnen verschuilen, is omdat ze er gewoon hetzelfde uitzien als jij en ik. Het zijn geen freaks, geen supermensen, ze zijn niet ontzettend irritant. Ze zijn mens. Ze hebben vrienden,  maken fouten en hebben hun gebreken.

Ga ze niet testen. Serieus, niet doen. Als je weet dat een kind hoogbegaafd is, vraag het niet om het te bewijzen aan jou. Het zijn geen wandelende encyclopedieën, ze weten niet alles. Hoogbegaafd zijn heeft meer te maken met hoe de hersenen werken, niet wat er allemaal in opgeslagen is. Ja, er ligt een heleboel informatie opgeslagen in die hersentjes, maar waarschijnlijk andere kennis dan jij verwacht. Ga een gesprek aan, in plaats van ze te testen. Onze kinderen zijn geen bezienswaardigheid, ze zijn er niet om jou te vermaken of door jou getest te worden. Leer ze kennen, ontdek wie ze zijn.

Voel je in hemelsnaam niet bedreigd! Echt, dit is één van de meest voorkomende reacties als mensen een hoogbegaafde tegenkomen. Maar ze zijn er niet op uit om jou of je kinderen in een slecht daglicht te zetten. Wat deze kinderen zijn of kunnen, zegt niets over wat jouw kinderen zijn of kunnen. Hoogbegaafdheid is een label, dat verwijst naar een IQ-score, een a-synchrone ontwikkeling. Het verwijst niet naar competitie of elite.

Als je een hoogbegaafd kind ontmoet, verwacht dan niet dat het zich gedraagt als Urkel, zelfs niet als het hoogbegaafde kind dat je kent uit de buurt. Omdat de groep heel klein is, en ver verwijderd is van de intellectuele norm, is geen enkele hoogbegaafde hetzelfde. Er zijn kenmerken die je als typisch hoogbegaafd zou kunnen bestempelen, maar je hebt hier te maken met een a-typische groep mensen. Ze zijn geen kliek, hebben geen geheime codes… Ze kunnen worstelen met problemen, leerproblemen hebben, psychische problemen, een verstoorde prikkelverwerking, lichamelijke handicaps of juist helemaal nergens last van hebben. Sommige hoogbegaafde kinderen doen het prima in het leven, anderen voeren een continue interne strijd. Sommigen scoren hoog op de Cito’s, anderen falen in het onderwijssysteem. Sommigen vinden het heerlijk om naar musea te gaan, waar anderen zo angstig zijn dat ze er nog niet dood gevonden zouden willen worden. Een hoogbegaafde is geen stereotype dus wees bereid om je te laten verrassen als je er één ontmoet.

Zeg nooit: “Ach, ieder kind is hoogbegaafd”. Dit valt echt verkeerd bij ouders van een hoogbegaafd kind. Ja, ieder kind is uniek en begaafd op bepaalde vlakken, ieder kind heeft een gave. Maar niet ieder kind is hoogbegaafd. Dat zou hetzelfde zijn als zeggen dat ieder kind autistisch is, of ADHD heeft, of klein is of…
Hoogbegaafdheid uit zich onder andere in een hoog IQ, en hoe vaak de hoogte van dit IQ voorkomt ten opzichte van het gemiddelde. Het is een meetbaar verschil wat niet op iedereen van toepassing is. Erkenning van de hoogbegaafdheid van een kind, doet helemaal niets af aan jouw eigen prachtige kinderen. Hoogbegaafdheid maakt een kind geen haar beter dan een gemiddeld intelligent kind. Het zegt iets over hoe hun hersenen werken en wie ze zijn. Door ze over één kam te scheren met alle andere kinderen, doe je onrecht aan de feiten, die zwart op wit staan, dat ze anders zijn.

Hoogbegaafde kinderen zijn de meest onzichtbare groep in het onderwijs. Er wordt nog vaak gedacht dat deze groep zich wel redt in het huidige onderwijs, dat ze geen extra hulp nodig hebben. Ze zijn ‘slim genoeg’ om zich te kunnen aanpassen in het schoolsysteem.
Hoogbegaafde ouders zijn soms zo moe van het strijden tegen de clichés, de fabels… de beschuldigingen van arrogantie (“daar heb je weer van die ouders die denken dat hun kind hoogbegaafd is”). Kom daar niet mee aan, want je zou een snauw terug kunnen krijgen.

Doe gewoon normaal tegen ze. Echt. Het zijn in essentie gewoon kinderen. Ze spelen graag, worden enthousiast van Minecraft, prinsessen en houden van poep- en plasgrappen en snoep. Ze houden ook van natuurkunde, de ruimte, auto’s, vliegtuigen, treinen, paleontologie, kettingreacties, uitvindingen, geschiedenis, architectuur… Maar onthoudt dat ook de vreemde eend in de bijt, gewoon een eend is. Hoogbegaafde kinderen zijn misschien niet als het standaard kind, maar ze zijn wel nog steeds kinderen. Cognitief zijn ze misschien ver voor op hun leeftijdsgenoten, maar het hebben van een volwassener stel hersenen, betekent nog niet dat je daar ook mee om kunt gaan.

Vergelijk het met een jongere die net zijn rijbewijs heeft gehaald en een Porsche krijgt van zijn ouders… Hij heeft een ontzettend vette auto onder zijn kont waar ie echt de blits mee kan maken. Maar intussen is hij net als zijn leeftijdsgenoten nog onzeker in het rijden en haalt hij er nog niet uit wat erin zit.
Zo is het ook met hoogbegaafde kinderen: zoveel pk’s onder de motorkap maar nog niet de vaardigheden om daarmee om te kunnen gaan. Laat ze dus ook lekker kinderen zijn. Ga niet mopperen als ze iets totaal verpesten, kijk niet raar op als ze een nepscheet onder hun arm maken. Dat ze hun veters niet kunnen strikken, of hun emoties niet goed kunnen reguleren, maakt ze geen nep-hoogbegaafde, het maakt ze kind.

Hun hersenen zijn op zo’n manier bedraad dat gevoelens en emoties anders, intenser, beleefd worden. Er is geen teleurstelling maar intens verdriet, ze zijn niet boos maar woedend, niet blij maar in extase. Het zijn intense kinderen.

Het label, of de diagnose hoogbegaafdheid staat niet gelijk aan problemen. Er is niets mis met een hoogbegaafd kind. Tuurlijk, er zijn er met een dubbele diagnose zoals AD(H)D, dyslexie, autisme, persoonlijkheidsproblemen of incontinentie. Ook bij een IQ van 170 kan dat allemaal voorkomen. Hoogbegaafden zijn niet immuun voor dit soort afwijkingen in de hersenen. Maar vraag niet aan een hoogbegaafde ouder wat er mis is met zijn of haar kind. Ja, hij gedraagt zich soms wat apart, ja, hij worstelt met sommige dingen… maar dat betekent niet dat hij is, waar jij aan denkt. Nee, niet alle hoogbegaafde kinderen zijn autistisch. Sommigen wel, maar zeker niet allemaal. Ze vertonen apart gedrag, zijn anders dan andere kinderen, maar dat maakt ze nog niet autistisch. Het is één van de grootste misdiagnoses onder hoogbegaafden. En een strijd die ouders continu voeren tegen ‘de buitenwereld’ van onwetenden. Wil je helpen? Verdiep je dan in wat hoogbegaafdheid is, en wat autisme is. Maar kom niet met losse flodders en indirecte adviezen als ‘is scouting niet een goed idee voor hem?’.

Alle mensen zijn mensen, alle kinderen zijn kinderen en benader ze ook als dusdanig. Sta jezelf toe om van hoogbegaafde kinderen te genieten in hun natuurlijke omgeving. Geniet van hun creativiteit en vindingrijkheid, hun vermogen om buiten de kaders te denken. Merk hun intense emoties op en hoe ze anderen in beweging krijgen, heb oog voor hun empathie en passie. Geniet van hun humor, sarcasme en hun ver ontwikkelde taalgebruik.
Durf je open te stellen als je weer eens een hoogbegaafd kind in het wild tegenkomt. En zie hoe mooi, uniek en ‘cool’ het is!

 _{Deze blog is geïnspireerd door / een vrije vertaling van “What to do when you meet a gifted child in the wild” van Jen, op myundeservedlife.com}